مقاله ای راجع به پدافند غیر عامل

١
پدافند غير عامل
پدافند غير عامل مجموعه اي از اقدامات غير مسلحانه است كه موجب كاهش آسيب پذيري نيروي انساني،
ساختمان ها، تاسيسات، تجهيزات، سرمايه ها، اسناد و شريان هاي كشور در مقابل عمليات خصمانه و مخرب
دشمن مي گردد. هرچقدر درجه هشياري مديريت دفاعي براي بكارگيري پدافند عامل بالا باشد، باز هم
دشمن سعي دارد در ساعات نخست تهاجم با وارد كردن ضربات سنگين به مراكز مهم دفاعي و مراكز
حساس و حياتي كشور آسيب برساند و براي اين كار پرهزينه ترين ابزار را با قدرت آتش سنگين بكار
مي گيرد.
معمولاً بعد از روزهاي اول و تهاجم هوايي، جنگ زميني آغاز مي شود كه طي آن زير ساخت هاي حساس و
مهم كشور، با همان دقت اوليه ولي با گستردگي بيشتر مورد تهاجم هوايي قرار مي گيرد. در صورتي كه
روحيه دفاعي ملت پس از چند هفته حفظ شود، در مرحله بعدي بمباران افراد غير نظامي آغاز مي شود كه
اكثراً به عنوان خطاي نظامي وانمود مي گردد.
طي اين مرحله از تهاجم ايجاب مي كند كه تمام ساختمان ها در مقابل موج انفجار، تركش و امكان فروپاشي
مقاومت نسبي قابل قبولي داشته باشند و در بخش هاي مناسبي از آنها فضاي امن قابل بهره برداري در
دسترس باقي بماند.
.Passive Defense پدافند غيرعامل
مجموعه اقداماتي است كه انجام مي شود تا در صورت بروز جنگ، (Passive Defense) پدافند غيرعامل
خسارات احتمالي به حداقل ميزان خود برسد.
به بيان ديگر هر اقدام غير مسلحانه اي كه موجب كاهش آسيب پذيري نيروي انساني، ساختمان ها، تاسيسات،
تجهيزات، اسناد و شريان هاي كشور در مقابل عمليات خصمانه و مخرب دشمن گردد، پدافند غيرعامل گفته
مي شود.
اقدامات پدافند غيرعامل شامل استتار، اختفاء، پوشش، فريب، تفرقه و پراكندگي، استحكامات و سازه هاي
امن و اعلام خبر مي باشد
هدف از اجراي طرح هاي پدافند غيرعامل كاستن از آسيب پذيري نيروي انساني و تاسيسات و تجهيزات
حياتي و حساس و مهم كشور عليرغم حملات خصمانه و مخرب دشمن و استمرار فعاليت ها و خدمات
زيربنايي و تامين نيازهاي حياتي و تداوم اداره كشور در شرايط بحراني ناشي از جنگ است.
٢
به عنوان مثال، از پدافند غيرعامل مي توان به استتار، اختفا و ايجاد سرپناه براي تاسيسات مهم و استراتژيك
اشاره كرد.
در پدافند عامل مثل سيستم هاي ضدهوايي و هواپيماهاي رهگير، فقط نيروهاي مسلح مسئوليت دارند. در
حالي كه در پدافند غيرعامل تمام نهادها، نيروها، سازمان ها، صنايع و حتي مردم عادي مي توانند نقش
مؤثري بر عهده گيرند.
اصول پدافند غيرعامل
در اكثر منابع علمي و نظامي دنيا اصول و يا موضوعات پدافند غيرعامل شامل 6 الي 7 اقدام مي باشد، كه در
طراحي و برنامه ريزي ها و اقدامات اجرايي دقيقاً مي بايست مورد توجه قرار گيرد.
Camouflage 1. استتار
Concealment 2. اختفاء
Cover 3. پوشش
Deception 4. فريب
Separation & Dispersion 5. تفرقه و پراكندگي
Hardening 6. مقاوم سازي و استحكامات
Early Warning 7. اعلام خبر
انجام اقدامات دفاع غيرعامل، در جنگ هاي نامتقارن امروزي در جهت مقابله با تهاجمات خصمانه و تقليل
خسارت ناشي از حملات هوايي، زميني و دريايي كشور مهاجم، موضوعي بنيادي است كه وسعت و گستره آن
تمامي زيرساخت ها و مراكز حياتي و حساس نظامي و غيرنظامي، سياسي، ارتباطي، مواصلاتي نظير بنادر،
فرودگاه ها، و پل ها، زير ساخت هاي محصولات كليدي نظير پالايشگاه ها، نيروگاه ها، مجتمع هاي بزرگ
صنعتي، مراكز هدايت و فرماندهي و جمعيت مردمي كشور را در برمي گيرد تا حدي كه حفظ امنيت ملي و
اقتصادي، شكست ناپذيري در جنگ، به نحو چشمگيري وابسته به برنامه ريزي و ساماندهي همه جانبه در
موضوع حياتي دفاع غيرعامل مي باشد.
پدافند در مفهوم كلي، دفع، خنثي كردن و يا كاهش تاثيرات اقدامات آفندي دشمن و ممانعت از دستيابي به
اهداف خودي است. پدافند به دو بخش تقسيم مي شود: 1- پدافند عامل 2- پدافند غيرعامل
٣
-1 موضوعيت پدافند غيرعامل
بخشي از خسارات و صدمات وارده از حملات هوايي- موشكي، مربوط به اصابت بمب يا هر نوع پرتابه ديگري
و ايجاد انفجار توسط آنها مي باشد. كه در لحظه وقوع حادث مي گردد و اغلب موارد، خسارات و صدمات
مربوط به پيامدهاي اين حملات از خسارات ناشي از انفجار اوليه به مراتب بيشتر مي باشد و با رعايت اصول
پدافند غيرعامل و اجراي طرح هاي مربوطه مي توان ضمن كاهش خسارات اوليه از بروز خسارات و صدمات
بعدي جلوگيري نموده و يا تاثير آنها را تا حد بسيار زيادي كاهش داد.
اصول اوليه پدافند غيرعامل، ساده و تقريباً ثابت بوده ولي كاربرد اين اصول در موارد مختلف تفاوت داشته و
در مواردي پيچيده و مشكل مي شوند.
-2 اصول، روشها و موضوعات اساسي در مبحث پدافند غيرعامل
Concealment -1 اختفا -2
اختفا يا پنهان كاري به كليه اقداماتي گفته مي شود كه مانع از قرار گرفتن تاسيسات و تجهيزات در ديد
مستقيم دشمن گرديده و يا تشخيص تاسيسات و تجهيزات و همچنين آگاهي از انجام فعاليت هاي خاص را
براي او غير ممكن و يا مشكل مي سازد.
روش هاي اختفا عبارتند از
الف- استفاده مناسب از عوارض زمين و احداث تاسيسات در محلي كه توسط دشمن به سهولت قابل
تشخيص و رويت نباشد.
ب- عادي و غير مهم جلوه دادن تاسيسات با جدول بندي، درختكاري و ...
ج- جداسازي منطقي تاسيسات صنعتي كه به علت نوع فعاليت نمي توان آنها را به طور كلي دگرگون نمود.
به نحوي كه تاثير زياد بر نوع فعاليت ها نگذارد.
د- حذف نقاط حياتي و حساس و مهم از روي نقشه هايي كه به دليل خاص بايد در رسانه هاي گروهي
منعكس گردد.
ه- نشان ندادن نماي خارجي تاسيسات حياتي و حساس در تلويزيون به خصوص در ارتباط با محيط اطراف
و جاده ها
٤
و- عدم درج آگهي در جرايد به گونه اي كه وقوع فعاليتي مهم در محدوده زماني و در موقعيت جغرافيايي
مورد استفاده قرار گيرد.
ز- ايجاد تاسيسات در اعماق زمين و يا در دل كوه ها كه به اين ترتيب علاوه بر پنهان كردن آنها بحث
استحكام كافي در مقابله با راكت، بمب و موشك را مي توان مطرح كرد.
ح- جابه جايي: از آن جايي كه تاسيسات صنعتي به صورت ثابت در نقطه اي مستقر مي شود و انتظار و
تغييرات و تحولات دفعي از آنها نمي رود. چنانچه جمع آوري و نصب مجدد گونه هايي از صنايع تا حد لازم
سهولت داشته باشد مي توان كالبد هاي مورد نياز را از نوع سبك و انعطاف پذير مانند چادر و يا سازه هاي
سبك با قابليت مونتاژ و دمونتاژ آن انتخاب نمود و در مراحل زماني مختلف محل آن را جابه جا نمود.
comouflage -2 استتار -2
مفهوم كلي استتار هم رنگ و هم شكل كردن تاسيسات و تجهيزات با محيط اطراف مي باشد. استتار از
موثرترين و متداول ترين روشهاي دفاعي غيرعامل در ارتش كلاسيك دنيا است.
در مبحث استتار دو نوع ديد از طرف دشمن مدنظر است 1- ديد هوايي 2- ديد زميني
عوامل مربوط به اجراي استتار عبارتند از: رنگ، سايه، بافت، زمين، جنس و مصالح و حرارت و ....
انواع استتار:
-1 استتار نوري 2- استتار حرارتي 3- استتار راداري 4- استتار راديويي (مثل ايجاد پارازيت يا ارسال فرامين
كاذب) 5- استتار بصري 6- استتار صوتي 7- ضد الكترونيكي
fortification 3 استحكامات -2
در بحث پدافند غيرعامل استحكامات به سازه هاي موقتي اطلاق مي شود كه با توجه به شرايط و امكانات و
ميزان اهميت و آسيب پذيري نقاط حياتي و حساس در محل هاي مناسب و اطراف تاسيسات ايجاد مي گردند
تا مانع اصابت مستقيم موشك، بمب يا تركش اين مهمات به تاسيسات و يا تجهيزات گرديده و اثرات تركش
و انفجار را به طور نسبي خنثي نمايند. استحكامات به شكل زير طبقه بندي مي شوند:
٥
- خاكريز
چنانچه تجهيزات در فضاي باز چيده شده و يا درون ساختماني و با مقاومت مصالح معمولي قرار گرفته
باشند با ايجاد خاكريز با ارتفاع و قطر مناسب مي توان در مواردي مانع اصابت مستقيم بمب و موشك به
تاسيسات و تجهيزات گرديده و در اكثر موارد مسير تركش و موج انفجار به طرف تاسيسات را سد كرد.
- كيسه شن
در صورتي كه فضاي لازم براي ايجاد خاكريز با شيب مناسب وجود نداشته باشد. با چيدن گوني هاي پر از
شن و ماسه در چندين رديف و روي هم مي توان به نتايج مورد نظر براي حفظ تاسيسات دست يافت.
علاوه بر محصور كردن تاسيسات و تجهيزات مي توان از كيسه شن به عنوان پوشش محافظتي نيز استفاده
كرد (مثل: لوله هاي زميني انتقال نفت....)
- دال بتني، شبكه شن و يا استوانه بتني
استفاده از اين وسائل زماني توصيه مي شود كه تداوم تهديد محتمل باشد.
- ديوار كشي
ايجاد ديوار احتياج به بررسي كارشناسي داشته و قطر و ارتفاع آن با توجه به مقاومت مصالح به كار رفته بايد
محاسبه شود. ديوار كشي شامل آجر چيني، سنگ چيني، ايجاد بلوك هايي با سيمان مسلح و يا استفاده از
بلوك هاي پيش ساخته مي باشد. ديوار كشي بهتر است در قطعات مجزا و كنار هم صورت گيرد.
-4 پوشش -2
ايجاد پوشش يك اقدام موقتي است كه با بالا رفتن شدت تهديد و احتمال حمله هوايي موشكي انجام شده و
تا زماني كه احتمال حمله وجود دارد ادامه مي يابد. با اين عمل تاسيسات و تجهيزات يا مركز فعاليت از ديد
خلبان يا حسگر نصب شده در سر بمب و موشك پنهان گرديده و هدف گيري و هدايت موشك و بمب هاي
هدايت شونده از جمله بمب هاي ليزري ميسر نشده و يا دقت آنها كاهش مي يابد. پوشش مي تواند توسط دود
، بخار آب (غليظ) و يا با هوا كردن بادكنك و بالن ايجاد شود.
انواع پوشش:
پوشش امنيتي: اقداماتي است كه عمدتاً در مورد تاسيسات ثابت به كار گرفته مي شود و فعاليت هاي مجازي
يا غيرواقعي را براي دشمن تداعي مي كند.
٦
پوشش فيزيكي: اصطلاحاً اقداماتي است كه موقتاً به صورت فيزيكي مانع از تشخيص هدف مي گردد. كه از
جمله اين اقدامات مي توان به ايجاد پرده دود يا بخار غليظ اشاره كرد.
-5 ايجاد سازه هاي امن و مقاوم سازي -2
طراحي و احداث تاسيسات حياتي و حساس به گونه اي كه به طور كلي در مقابل اصابت مستقيم بمب و
موشك مقاوم باشند در خيلي از موارد اصولاً عملي نبوده و به صرفه و صلاح نيز نمي باشد. زيرا هزينه ايجاد و
تاسيسات با چنين مشخصاتي ممكن است به مراتب پيش از كل تجهيزات مربوطه باشد.
در اكثر موارد اصلاح بر اين است كه اجزا مستقل تاسيسات و تجهيزات كه اصابت احتمالي بمب موشك
موجب از كار افتادن تجهيزات و توقف فعاليت بخشي از مجموعه گرديده اما خسارت جانبي زيادي به بار
نمي آورد تنها در مقابل موج انفجار و تركش بمب موشك محافظت شوند ولي بخشهايي از مجموعه كه صدمه
ديدن آنها موجب از كار افتادن كل سيستم و وقفه كامل يا نسبي در انجام فعاليت مي گردد با مقاومت كافي
اصابت بمب ساخته شوند.
چنانچه تاسيسات حياتي و حساس كه احتمالاً در فهرست هدف هاي دشمن قرار دارند فاقد مقاومت كافي در
مقابل اصابت مستقيم بمب، موشك بوده و يا موج انفجار ناشي از اصابت، بمب موشك در نزديكي تاسيسات
را نتواند تحمل نمايند.مي توان با اجراي طرح هاي خاص مهندسي، مقاومت بناي آنها را افزايش داده و
احتمالاً به حد مطلوب رسانيد.
-6 پراكندگي -2
پراكندگي عناصر كالبدي يكي از مباحث مهم پدافند غيرعامل محسوب مي گردد كه در كاهش خسارت
ناشي از ايراد ضربه تخريبي دشمن بسيار موثر است و به عكس در صورتي كه دشمن در مراحل تهاجمي
خود پيش از شناسايي حضور و با بازشناسي به مرحله نشانه روي و اصابت دست يابد تمركز عناصر كالبدي و
حساس مجموعه مورد تهاجم موجب مي گردد عمليات تهاجمي با حجم كمتر و متمركز، بيشترين تخريب را
به جا بگذارد.
ايجاد مجتمع هاي عظيم صنعتي ،تاسيسات بندري وسيع، نيروگاه بزرگ و غيره در كشور كه ممكن است
مورد حمله هوايي دشمن قرار گيرد به صلاح نيست.
در مورد مراكز موجود لازم است مطالعات صورت گرفته و در صورت امكان طرح هايي جهت انتقال تدريجي
آنها به نقاط مختلف كشور تهيه شود تا با رعايت اصول پراكندگي در محل هاي جديد مستقر گردند.
٧
Separation -7 تفرقه -2
منظور از تفرقه، جداسازي بخشي يا بخشهايي از تجهيزات، قطعات يدكي مواد و ساير وسائل و انتقال آنها به
محلي غير از محل استقرار دائمي و نجات آنها از تاثير يك حمله هوايي موشكي احتمالي است. اين امر نبايد
باعث توقف كامل فعاليت ها گردد.
-8 فريب و اختلال -2
به مجموعه اقداماتي كه بتواند بازشناسي و توجه دشمن را از هدفهاي مورد نظر منحرف كرده و موجب
گمراهي وي در تشخيص و هدف گيري شود، فريب و اختلال اطلاق مي شود.
-9 دسترسي ها -2
دسترسي ها به معني راه ها و فضاهاي عبوري و ارتباطي است و در انواع و مقياس هاي مختلف قابل طرح
است. خطوط ارتباطي يك موضع به محيط بيروني بايد تابع ضوابطي باشد كه خصوصيات تهديدات منجر به
اختلال در تردد و يا حذف تردد شود.
-10 موانع -2
كليه عواملي كه نفوذ حضور دشمن را در محدوده مورد نظر مشكل نمايد موانع نام دارد. انواع موانع عبارتند
از:
الف- فاصله: يك اصل كلي آن است كه هر چند فاصله سوژه از مبدا تهديد و تهاجم بيشتر باشد از ايمني
بيشتري برخوردار است، زيرا طي كردن فاصله با به كارگيري هر نوع شي تهاجمي اعم از موشكي ، هوايي و
زميني، مستلزم برنامه ريزي دقيق تر و به كارگيري سلاح و تكنولوژي كارآمدتر و هزينه گزاف تر و در عين
حال خطرپذيري بيشتر است.
ب- توپوگرافي
به معني پستي و بلندي هاي زمين مي باشد در صورت وجود ناهمواري در مسير نقاط مورد نظر علاوه بر خود
اين ناهمواري ها باعث دشواري حركت مهاجم به خصوص نيروي زميني مي شوند در عين حال امكاناتي را
جهت به كارگيري تدافعي فراهم مي نمايد.
٨
ج- زيستگاه ها
در هر منطقه كه توده اي از كالبد معماري و تجمع نيروي انساني وجود داشته باشد دليل استحكامات متنوع
و پيچيدگي كالبدي و ساير امكانات و از طرفي عدم شناخت دقيق دشمن از ميزان و مكانيزم مقاومت هاي
احتمالي همواره نوعي احتياط و ترديد وجود داشت و اين امر خود به مثابه وجود قابليت هاي پيشگيرانه
مي باشد.
د- آبهاي سطحي
شامل نهرها، رودها، كانال ها، درياچه ها و حوضچه هاي طبيعي، مصنوعي، تالاب ها و بركه هاي سطوح زير
كشت غرقابي مانند برنج و نيشكر مي باشد كه استعداد مانع بوده را در مقابل هجمه هاي تصرف زميني دارند.
ه- رمل ها
-11 سيستم هاي رديابي و اعلام خطر -2
بخشي از اقدامات پدافند غيرعامل و هوايي نظير ايجاد پرده پوششي اقدامات درون سازماني به منظور آماده
نمودن محيط جهت ترك فعاليت استفاده از جان پناه و پناهگاه ها و غيره اندكي قبل از وقوع حملات هوايي
موشكي صورت مي گيرد.
و بنابراين كليه افراد بايد در زمان به نحوي از وقوع اين حملات مطلع گردند.
مهمترين اقدام برقراري سيستم اعلام خطر در نقاط حياتي و حساس با تشكيل يك مركز اعلام خطر و
گماردن يك نفر مسئول در هر زمان و استفاده از بلندگو، آژير و خطر و غيره مي باشد.
-12 آموزش و فرهنگ سازي -2
مسئولين تصميم گيرندگان و كليه افرادي كه به نحوي در سياستگذاري تهيه اجراي طرح هاي پدافندي
غيرعامل سهمي مي باشند، لازم است متناسب با نياز از آ موزش هاي لازم برخوردار گردند. ارائه آموزش با
تشكيل دوره هاي آموزشي مختلف، در مراكز آموزش نظامي و غيرنظامي ميسر مي باشد.
-13 پنگاهگاه ها و جان پناه -2
پناهگاه هاي به مكاني اطلاق مي گردد كه در مقابل اثرات حملات هوايي-موشكي نسبت به ساختمان هاي
معمولي و يا فضاي باز از امنيت بيشتري برخوردار باشد.
٩
پناهگاه ها بهتر است در نزديكي محل هاي تجمع افراد باشد و بهتر است در فاصله مناسب از تاسيسات و با
استحكام مورد نظر جهت مقاومت در مقابل اصابت مستقيم بمب موشك و يا موج انفجار اتخاذ گردد.
پناهگاه ها بايد مجهز به هواكش، سيستم تهويه طبيعي و يا مصنوعي، سيستم روشنايي و برق اضطراري،
وسائل كمك هاي اوليه،آب و غذا، وسائل كنار زدن آوار و راه هاي ورود و خروجي متعدد به خارج از محوطه
پناهگاه باشند.
جان پناه:
چنانچه ساختمان محل فعاليت داراي مقاومت كافي در مقابل موج انفجار و تركش نبوده و تجهيزات و وسائل
به كار رفته در تاسيسات خود خطر آفرين باشند و در مواردي كه تاسيسات خود هدف حمله هستند با
شنيدن صداي آژير بايد به محل امن تر رفت.
جان پناه مي توان يك سنگر بتني سرپوشيده، سنگر معمولي با ديواره آجري يا حتي خاكي باشد كه افراد
بتوانند با رفتن درون آن و نشستن روي پاهاي خود يا روي سنگر در معرض اصابت تركش قرار نگيرد.
-14 پدافند در مقابل حملات ويژه (شيميايي، ميكروبي، هسته اي) -2
استفاده از سلاح هاي شيميايي در محيط جنگ رايج است و كمتر در محيط هاي تاسيساتي كاربرد دارد.
اعلام خطر حمله شيميايي يا حملات هوايي معمولاً متفاوت بوده و اين اعلام خطر ممكن است قبل يا هم
زمان با حمله صورت پذيرد. استفاده از ماسك در اين شرايط بسيار مهم است.
در مورد حملات هسته اي: چنانچه افراد بدانند در صورت اطلاع از انفجار قريب الوقوع هسته اي با رفتن داخل
يك سنگر، كشيدن يك پتوي مرطوب روي سر خود مي توانند تا حد زيادي از آثار ناشي از ريزش اتمي
مصون بمانند. قطعاً در مقابل يك حمله هسته اي به طور كامل تسليم نخواهند شد ، آموزش در اين زمينه
نقش موثري را ايفا مي كند.
-15 آمايش دفاعي -2
كه شامل سازماندهي و چينش مناسب فضاها و تاسيسات براي نيل به اهداف استراتژيك و دفاعي صورت
مي گيرد و به مطالعات گسترده اي نياز دارد.
١٠
-16 سلاح شناسي -2
يكي از مطالعات مهم در امور دفاعي و پدافندي، مطالعه بر روي توانايي هاي سلاح هاي متفاوت، ميزان
آسيب رساني هر يك دسته بندي و روش هاي مقابله با آنها مي باشد.
localisation -17 مكان يابي -2
انتخاب مطلوب و بهينه يك محل با امكان تحقق آن فعاليت و داشتن شرايط مناسب براي توسعه آينده به
گونه اي كه علاوه بر عوامل عمومي اصول پدافند غيرعامل رعايت شود.
Civil Defence -18 دفاع غيرنظامي -2
( -1 مجموعه تمهيدات دفاع عامل و غيرعامل براي افراد و تاسيسات غيرنظامي (اصغر جدي - 1383
-2 مجموعه فعاليت هاي كه مي توان با انجام آن از بروز و استمرار سوانحي كه جان و مال مردم را تهديد
مي كند جلوگيري نمود و يا در صورت بروز، آثار ناشي از آن را كاهش داد (موحدي نيا)
-3 كاهش خسارات مالي و صدمات جاني وارده بر غيرنظاميان در اثر حوادث طبيعي يا حوادث غيرطبيعي
(مهندسي شمسايي)
مفهوم دفاع غيرنظامي:
است. دفاع civil Defence برابر با عبارت « دفاع شهري » يا « دفاع غيرنظامي » در منابع لاتين عبارت
است و از اين رو مشتمل بر بخشي از دفاع ملي است « حفاظت از غير نظاميان در شرايط جنگي » غيرنظامي
كه در پي تمهيدات لازم به منظور كسب آمادگي كافي در برابر هرگونه حمله احتمالي يا باج خواهي از يك
ايمني جمعيت غيرنظامي كشور و ادامه حيات آنان » كشور مي گردد. طبق اين تعريف، دفاع غير نظامي بايد
از اين رو دفاع غيرنظامي به صورت سيستماتيك اهداف زير را دنبال .« (در زمان جنگ) را تضمين نمايد
مي نمايد:
-1 به حداقل رسانيدن آثار حاصل از حملات نظامي بر جمعيت غيرنظامي
-2 مقابله فوري با شرايط اضطراري حاصل از چنين حمله اي
-3 بازيابي و برقراري تسهيلات و خدمات آسيب ديده در نتيجه چنين حمله اي
١١
(vital Centers) -19 مراكزحياتي -2
مراكزي كه داراي گستره فعاليت ملي مي باشد و وجود و استمرار فعاليت آنها براي كشور حياتي است و
آسيب يا تصرف آنها بوسيله دشمن باعث اختلال كلي در اداره امور كشور مي گردد.
Critcal Centers مراكز حساس
مراكزي كه داراي گستره فعاليت منطقه اي مي باشند و وجود و استمرار فعاليت آنها براي مناطقي از كشور
ضروري است و آسيب يا تصرف آنها به وسيله دشمن باعث بروز اختلال در بخشي از كشور مي گردد.
Important centers مراكز مهم
مراكزي كه داراي گستره فعاليت محلي مي باشند و وجود و استمرار فعاليت آنها براي بخشي از كشور داراي
اهميت است و آسيب يا تصرف آنها به وسيله دشمن باعث بروز اختلال در بخشي از كشور مي گردد.
-20 تهديدات: -2
تهديد دشمن (آمريكا) را كاملاً جدي بگيريد (فرمانده معظم كل قوا)
به كارگيري پدافند غيرعامل در جهت مقابله با تهديدات و تقليل خسارات ناشي از حملات هوايي، موشكي،
زميني و ... كشور مهاجم، موضوعي بنيادي و اساسي است كه وسعت و گستره آن تقريباً تمامي مراكز حياتي
و آسيب پذير نظامي، اقتصادي و ... كشور را در برگرفته و حفظ امنيت ملي، استقلال سياسي و اقتصادي و
پيروزي در جنگ به نحو چشم گيري در راس امور است.
دفاع را در درون ساختار جامعه اي كه امكان « ژن » مديريت پدافند غيرعامل در واقع به دنبال آن است كه
مورد تهاجم شدن آن وجود دارد قرار دهد.
از طرفي نيز بدون هيچ نوع شناختي از نحوه تهاجم دشمن و روش هاي ايراد خسارت نمي توان به راه حل
مناسب براي پيشگيري از آن انديشيد. لذا قدم اول دشمن شناسي (نحوه تهاجم دشمن) است.
هر مهاجمي براي رسيدن به هدف تهاجم خود كه در وهله اول وارد آوردن خسارت به طرف مقابل است،
لاجرم ملزم به طي مراحلي است كه در آن مراحل، بسته به نوع تهاجم (زميني، هوايي، دريايي و ...) داراي
ماهيتي متفاوت مي باشد.
١٢
مهاجم نيز براي انجام تهاجم خودش يك سري مراحل و روش هايي را دنبال مي كند از جمله:
-1 شناسايي
-2 حضور
-3 نشانه روي
-4 ايراد خسارت
-5 فرار
آنچه مسلم است وظيفه ما ايجاد خلل در هر يك از مراحل فوق مي باشد تا بتوان به هدف دفاع كه همان به
حداقل رساندن ميزان خسارت دشمن به نيروهاي و تاسيسات و تجهيزات خودي است رسيد.
هر گاه تمهيدات دفاع عامل همراه با ملزومات دفاع غيرعامل به حدي از كارآمدي برسد و يا بالاتر باشد خود
به خود باعث از بين رفتن طمع دشمن و نااميدي در تهاجم خواهد شد و يا در صورت حادث شدن تهاجم،
دشمن را در دستيابي به اهدافش با مشكل جدي روبرو خواهد نمود.
هر كشوري كه به مسائل نظامي، دفاعي، تهديدات و فرصت ها نيانديشد محكوم به نابودي است چرا كه ساير
حكومت ها به جاي او خواهند انديشيد. اين مسئله براي كشورمان به لحاظ قرارگيري در موقعيت استراتژيك
جغرافيايي منابع طبيعي از اهميت بيشتري برخوردار است.
تصرف هر كشوري به طور ناگهاني يا به مرور صورت مي گيرد، در حال حاضر با توجه به محاصره ايران توسط
آمريكا يكي از روشهايي كه مي بايست بيشتر مورد توجه و تامل قرار گيرد، تهاجم نظامي به صورت غافلگيرانه
مي باشد. يكي از مشخصه هاي نبرد نوين كه در دهه گذشته « دفاع غيرعامل » است كه جوابگوي اصلي آن
شاهد نمونه هايي از آن بوديم به كارگيري گسترده فناوري هاي نوين در آن مي باشد. مقابله با فن آوري هاي
تهديد يا دستيابي به آنها بسيار پرهزينه، زمان بر و نيازمند ريسك بسيار بالا است.
انسان و پدافند غيرعامل
انسان در پنج محور تخصصي در ارتباط با موضوع پدافند غيرعامل فعاليت دارد:
-1 تهديد شناسي
-2 مشاوره تخصصي
١٣
-3 آموزش
-4 فرهنگ سازي پدافند غيرعامل
-5 مشاركت در مديريت بحران هر حوزه
بحران و پدافند غيرعامل
منظور از پدافند غيرعامل با توجه به اصول حاكم در مديريت بحران عبارت است از مجموعه تمهيدات،
اقدامات و طرح هايي كه حتي المقدور بدون نياز به نيروي انساني و به صورت خود اتكا، توان دفايي مجموعه
را در زمان بحران افزايش و پي آمد هاي ناشي از بحران را كاهش داده و امكان بازسازي مناطق آسيب ديده
را با كمترين هزينه فراهم مي سازد، در حقيقت طرح هاي پدافند غيرعامل در زمان صلح تهيه مي گردند
اين قبيل تمهيدات و ملاحظات پدافند غيرعامل علاوه بر كاهش شديد هزينه ها ، كارآيي طرح ها ، اهداف و
پروژه ها را بسيار افزايش مي دهد.
ايجاد فرهنگ و باور عمومي در مورد ضرورت به كارگيري اصول پدافند غيرعامل در طرح هاي حياتي و
حساس كشور، نيازمند يك سري فعاليت هاي مقدماتي مي باشد كه اهم اين فعاليت ها عبارت اند از:
-1 ايجاد بستر مستمر و پويا جهت اجراي طرح هاي پدافند غيرعامل.
-2 قرار گرفتن اصول پدافند غيرعامل در متن طرح هاي پدافند غيرعامل
-3 ايجاد ضمانت هاي اجرائي و پاسخگو بودن بالاترين مقام اجرائي هر دستگاه نسبت به رعايت اصول پدافند
غيرعامل.
-4 تعيين شاخص هاي اولويت بندي، متناسب با اهميت و حساسيت نقاط هدف.
-5 تعيين سطوح ايمني و معيار ها و ضوابط فني پدافند غيرعامل متناسب با ماهيت نقاط هدف و نوع تهديد.
-6 كاهش آسيب پذيري نيروي انساني ، بناها و مراكز حياتي و حساس از طريق ايجاد بيشينه ايمني قابل
قبول در هر يك از آنها.
١٤
نتيجه گيري
آنچه در اين مقاله به آن پرداخته شد عبارت بود از اهم موضوعاتي كه در مطالعه دفاع غير عامل مورد بررسي
قرار گيرد. بدون ترديد مسائل جانبي بسيار زيادي وجود دارند كه در مجال هاي ديگر قابل بررسي هستند.
مبحث مهم فرهنگ سازي در مسئله دفاع غير عامل يكي از اين موضوعات مي باشد.
نوشته شده توسط: سعيد بابايي، برگرفته از وبلاگ پدافند غيرعامل

با احترام سعید احدی پور مدیریت اکتشاف شیراز

Saeed ahadipour سعیداحدی پور(سعیدشریفات)...